Architectuur als middel om recreatieaanbod te vergroten

Overig nieuws   Abonneren op nieuwsbrief

22 feb 2023

Hoe vertaal je als architect de wens van recreatieondernemers in een gebied om met een bijzondere uitkijktoren het recreatieaanbod in het gebied te vergroten?
Nynke Rixt Jukema van NRJ architectuur vertelt over hoe ze deze uitdaging aanging en vertaalde in de uitkijktoren Reiddomp.
Daarbij legt ze ook uit welke invloed de aard en de gebruikers van het gebied hadden op de ontwerpkeuzes.

In het zuidelijke en Friese deel van het natuurgebied Lauwersmeer bevindt zich een recreatiegebied van ongeveer 200 hectare wat het Kollumeroord genoemd wordt.
Van deze 200 hectare is zo’n 40 jaar geleden een groot deel ingeplant met veelal zwarte populieren, elzen en abelen. Het westelijke deel van dit bos wordt het Diepsterbos genoemd en het oostelijke deel het Zomerhuisbos.

De opzet van het Diepsterbos is vrij speels, zodat het bos niet alleen aantrekkelijk is voor dieren maar ook voor recreanten. In principe zou je je als recreant in het bos een dag kunnen vermaken. Maar door het ontbreken van voorzieningen waren veel bezoekers er al na een uurtje uitgekeken. Een gemiste kans, zo vonden de recreatieondernemers uit de buurt. Zo ontstond het idee voor de bouw van een bijzondere toren, een toren niet alleen als uitzichtpunt maar ook als spil in het hoogteparcours voor de buitensportactiviteiten.

Vanuit het aanzicht lijkt de ruim 25 meter hoge toren niet te bestaan uit één maar uit twee torens
Tekst en fotografie: NRJ Architectuur

Variatie aan landschappen
De kwaliteit van het Lauwersmeergebied is de grote variatie aan landschappen en de bijbehorende openheid en geslotenheid. Samen met de recreatieondernemers is gezocht naar een locatie waar deze verschillende landschappen samenkomen. Uiteindelijk is de locatie gevonden op het noordelijkste puntje van het Diepsterbos grenzend aan het open landschap en met uitzicht op het broedgebied van de zeearend. Bijkomend voordeel van deze locatie is dat juist op dit grensvlak de bijbehorende biotopen het best te ervaren zijn. Gelegen aan de rand van het bos waar de egelantier, de hondsroos en duinroos groeit. Beplantingen die weer bijzondere vogels aantrekken.

Het Lauwersmeergebied is namelijk een waar vogelparadijs. Het gebied kenmerkt zich door de afwisseling van land, rietvelden, vochtige graslanden en water. Ieder jaar trekken er honderdduizenden water-, bos-, en weidevogels naar het gebied om te rusten en te foerageren en daarmee ook veel vogelkenners. Deze vogelkenners of vogelspotters hebben enerzijds baat bij een uitkijktoren maar anderzijds natuurlijk ook bang voor de verstoring van een hoogteparcours. Bij het ontwerp van de toren is daarom gezocht naar een zekere balans.

Balans tussen Yin en Yang
Het idee voor de toren is ontstaan door gebruik te maken van de balans tussen Yin en Yang. Eén van de grondbeginselen van het taoïsme is namelijk dat periodes van inspanning (yang) en ontspanning (yin) elkaar dienen af te wisselen. Het is geen toren waarbij je alleen maar regelrecht omhoog en beneden kunt, maar waar de route je meeneemt en je elke keer een nieuw uitzicht biedt. Je krijgt in de toekomst, wanneer de tokkelbaan en de touwbrug zijn aangelegd, de mogelijkheid om een andere route terug te kiezen dan via de route dat je omhoog bent gekomen. Door te spelen met open en gesloten plekken zijn op verschillende niveaus, verschillende uitzichtmogelijkheden gecreëerd waar het landschap op verschillende manieren beleefd kan worden.
Vanuit het aanzicht lijkt de ruim 25 meter hoge toren niet te bestaan uit één maar uit twee torens. Twee torens die naast elkaar staan en verbonden zijn met elkaar maar die net als yin-yang ook op elkaar reageren. De zuidelijke toren, Yang, verbeeldt de mannelijke energie en is erop gericht prestaties te leveren, het hoogte parcours. Na een Yang periode doe je er goed aan om de noordelijke Yin toren in te gaan. Deze vrouwelijke tegenpool van Yang staat voor langzaam, voelen en rust. Misschien niet geheel toevallig staan Yin en Yang ook voor kosmische dualiteit. Een concept welke naadloos past in een Dark sky gebied zoals het Lauwersmeer.

Staal
Uiteindelijk is de toren volledig gerealiseerd in staal. Het gewicht en de sterkte van dit materiaal past het beste bij de slapheid van de bodem. Tevens is het materiaal bestand tegen het zout/zoete klimaat en onderhoudsarm. De hoofdconstructie bestaat uit een verzinkt stalen draagconstructie. De verzinkte trappen en vloerdelen zijn onderdeel van deze constructie. Door deze in hetzelfde materiaal uit te voeren ontstaat er een continuïteit in routing enderustinbeleving. DezuidelijkeYangtorenisbekleedmetgroengecoate plaatdelen. Hiermee zoekt de toren de verbinding met het Diepsterbos en de omliggende activiteiten. De noordelijke Yintoren daarentegen is uitgevoerd in een wat meer levendig cortenstaal. De bruine roestkleur past bij het kleurenspel van het Lauwersmeer. Per verticaal niveau is een plek gecreëerd voor een informatiepaneel over de natuur en cultuur van het gebied. De bezoeker wordt daarmee als het ware tijdens zijn verticale tocht meegenomen op een reis door wat het gebied horizontaal te bieden heeft.

De toren is gratis toegankelijk. Het hoogteparcours, incluslief tokkelbaan en touwbruggen, zal eind 2023 gerealiseerd worden. Dat deel kan alleen met een gids worden gebruikt.
Het volledige artikel, met bijkomende foto's, leest u binnenkort in "De Belgische Bouwdocumentatie".